نویسندگی یک استعداد ذاتی نیست، بلکه مهارتی اکتسابی است که با گذشت زمان پرورش می‌یابد. کسانی که از همان ابتدا متون شگفت‌انگیزی خلق می‌کنند، احتمالاً خود را به طور آگاهانه یا ناخودآگاه برای نویسنده بهتری شدن آماده کرده‌اند.
۱. شناخت رسانه و هدف آن
نویسندگی در اصل شکلی از ارتباط است. یک متن می‌تواند داستان، ایده، احساس یا منطقی را انتقال دهد. بنابراین، اولین قدم برای تقویت مهارت نویسندگی، روشن کردن هدف متن است:
- چرا این متن را می‌نویسید؟
- مخاطب شما کیست؟
- هدف شما سرگرمی است یا انتقال اطلاعات؟
- آیا می‌خواهید مخاطب را متقاعد کنید؟
پاسخ به این سوالات بر نحوه نویسندگی تأثیر مستقیم دارد. اگرچه بهترین راه برای یادگیری انواع مختلف نویسندگی، مطالعه‌ی زیاد است، اما در ادامه به برخی از انواع نویسندگی و ویژگی‌های آن‌ها می‌پردازیم.
۱.۱ نویسندگی خلاق
نویسندگی خلاق (Creative Writing) به روایت داستان‌های خیالی، شخصیت‌ها و مکان‌های تخیلی می‌پردازد. هدف اصلی در این نوع نویسندگی، ایجاد ارتباط عمیق بین خواننده و داستان است. بنابراین، نویسندگی خلاق بر مبنای شخصیت پردازی، ساختار داستانی و توانایی نویسنده در جذب خواننده در دنیای خیالی ارزیابی می‌شود.
در نویسندگی خلاق، شیوایی زبان و سبک نوشتاری اهمیت ویژه‌ای دارد. البته میزان توجه به سبک نوشتاری به قالب (مانند داستان کوتاه، رمان یا شعر) و ژانر (مانند معمایی، فانتزی، ادبی و غیره) بستگی دارد. اما به طور کلی، برای بهبود نویسندگی خلاق باید به دنبال ایجاد یک صدای منحصربه‌فرد برای خود باشید.
۱.۲ نویسندگی غیرداستانی خلاق
نویسندگی غیر داستانی خلاق (Creative Non-Fiction) از تکنیک‌های داستان‌نویسی برای روایت داستان‌های واقعی استفاده می‌کند. نمونه‌هایی از نویسندگی غیرداستانی خلاق عبارتند از گزارش‌های تحقیقی، مقالات شخصی، خاطرات و زندگینامه‌ها. اگرچه در این نوع نوشتار، تمرکز بر خلق دنیای خیالی کمتر است، اما صدای نویسنده همچنان اهمیت زیادی دارد. ( صدای نویسنده سبک خاص نویسندگی نویسنده است که منعکس کننده شخصیت، نگرش و ارتباط شخصی او با نوشته است)
۱.۳ محتوای بازاریابی
هدف محتوای بازاریابی، ایجاد هویت برند و فروش محصولات یا خدمات است. این نوع نویسندگی شامل شعارها، محتوای وبلاگی، متن صفحات اصلی وب‌سایت و توضیحات محصولات (کپی رایتینگ) می‌شود.
محتوای بازاریابی باید به سوالات مخاطب پاسخ دهد، کلمات کلیدی مناسب که کاربران در گوگل جستجو می‌کنند را داشته باشد، مخاطب را به خرید ترغیب کند و تصویر برند را تقویت کند. محتوای بازاریابی برای اینکه طیف وسیعی از مخاطبان را جذب کند باید به زبان ساده و روان باشد.
نوشتار آکادمیک
نوشتار آکادمیک (مانند مقالات، پایان‌نامه‌ها و کتاب‌های علمی) بسیار تخصصی است و نیاز به دقت در ارائه اطلاعات، تحلیل دقیق و استناد به منابع معتبر دارد. هدف نوشتار آکادمیک، انتقال اطلاعات به صورت دقیق و منطقی و تشویق مخاطب به تفکر و تحلیل است.
۲. از دانش نویسندگان دیگر بهره‌مند شوید
وقتی نوع نویسندگی که می‌خواهید در آن مهارت پیدا کنید (و مجموعه مهارت‌های مرتبط با آن) را مشخص کردید، باید شروع به یادگیری کنید. همان‌طور که آنی پروو می‌گوید: «نوشتن از خواندن سرچشمه می‌گیرد و خواندن بهترین آموزگار نوشتن است.»
یاد بگیرید مثل یک نویسنده بخوانید
با اینکه بدیهی به نظر می‌رسد، باید زیاد بخوانید و به صورت انتقادی به متن‌ها نگاه کنید. به هدف هر متنی که می‌خوانید فکر کنید و ببینید نویسنده چگونه به آن رسیده است. چه چیزی باعث شده است که نوشته او اینقدر تاثیرگذار باشد؟
همیشه آن‌چنان واضح نیست که چه چیزی یک نوشته را بهبود می‌بخشد، اما با گذشت زمان، متوجه برخی تکنیک‌ها خواهید شد. مثل تماشای یک ورزش جدید است؛ هرچه بیشتر آن را ببینید، قوانینش برایتان روشن‌تر می‌شود. و وقتی قوانین را فهمیدید، می‌توانید خودتان هم بازی کنید.
۳. خود را به یک کارخانه ایده تبدیل کنید
حالا به مرحله‌ای می‌رسیم که برای یک نوشته خاص آماده می‌شویم. دانش‌آموزان و نویسندگان حرفه‌ای ممکن است از طرف معلم‌ها، کارفرماها یا مشتری‌ها (اگر فریلنسر باشند) تکلیف بگیرند، یا بخواهند رمان یا داستان کوتاهی بنویسند. مهم نیست چه کاری دارید، شروع با یک ایده مرکزی قوی همیشه مفید است. از اینجا می‌توانید به جزئیات کوچکتر برسید و برای نوشته‌تان جهت‌گیری درست پیدا کنید. در ادامه چند روش برای کمک به شما معرفی می‌کنیم.
نوشتن آزاد درباره افکارتان
نوشتن آزاد همان‌طور که از اسمش پیداست، خیلی ساده است: تایمر را روی ۱۰ یا ۱۵ دقیقه تنظیم کنید و آزادانه بنویسید. هر چیزی را که به ذهنتان می‌رسد حتی به صورت ناقص، یادداشت کنید. سعی کنید به این سوال‌ها جواب بدهید:
- چه چیزهایی را می‌دانم که ممکن است به کارم بیاید؟
- چطور می‌توانم به این موضوع عمیق‌تر بپردازم؟
- چه جزئیات مرتبطی باید بگنجانم؟
- به چه چیزهایی نیاز دارم که بیشتر تحقیق کنم؟ این تمرین وقتی دارید تحقیق اولیه انجام می‌دهید، خیلی مفید است. می‌توانید همه نکات مهم را یک جا یادداشت کنید و بعداً بینشان ارتباط پیدا کنید. بعضی از این ارتباط‌ها ممکن است بخش‌های کلیدی استدلال یا داستان شما شوند.
طوفان فکری
اگر چیزی منظم‌تر و تصویری‌تر می‌خواهید، طوفان فکری را امتحان کنید. خیلی ساده است: موضوع اصلی را وسط صفحه بنویسید و از آن خط‌هایی بکشید و نکات مرتبط را به آن وصل کنید. این روش برای ساختن استدلال‌های طولانی یا خط داستانی خیلی خوب است و به شما کمک می‌کند قبل از شروع نوشتن، جهت‌گیری پیدا کنید.
و در آخر، همیشه یادداشت برداری کنید. بعضی از نویسنده‌ها دفترچه یادداشت دارند، بعضی‌ها هم از گوشی‌شان استفاده می‌کنند. مهم این است که جایی برای یادداشت کردن ایده‌هایتان داشته باشید تا بعداً بتوانید به آن‌ها مراجعه کنید. وقتی زمان نوشتن رسید، می‌توانید به یادداشت‌هایتان نگاه کنید و تکه‌های مختلف را کنار هم بچینید.
۴. همیشه با یک طرح شروع کنید
کارهای مقدماتی خود را با نوشتن یک طرح کلی تکمیل کنید. ساختار یک طرح کلی بسته به نوع نوشته‌ای که روی آن کار می‌کنید، متفاوت است. برای اینکه ایده بهتری بگیرید، چند مثال آورده‌ایم:
- رمان‌ها: یک ساختار داستانی محبوب مانند ساختار سه‌پرده‌ای که در سه بخش رخ می‌دهد، می‌تواند به شما کمک کند تا رویدادهای داستانتان را ترسیم کنید و یک قوس کامل ایجاد کنید که مخاطب را به ادامه خواندن ترغیب کند.
- کتاب‌های غیر داستانی: طرح کلی یک کتاب در واقع بخش مهمی از پروپوزال یک کتاب غیر داستانی است. این همان روشی است که یک ناشر قبل از سرمایه‌گذاری بیشتر، درباره ایده کتاب شما اطلاعات کسب می‌کند. یک طرح کامل به صورت خلاصه‌ای از هر فصل ارائه می‌شود، هرچند می‌توانید ابتدا با عناوین احتمالی فصل‌ها و نکات کلیدی شروع کنید.
- مقالات: هر استدلالی که قصد دارید مطرح کنید را در یک جمله خلاصه کنید. سپس آن‌ها را به ترتیب دلخواه خود بچینید. به این ترتیب، می‌توانید ببینید که آیا خط اصلی استدلال شما کار می‌کند یا خیر.
- مقالات وبلاگ: عناوین فرعی احتمالی مقاله‌تان را یادداشت کنید. ایده‌آل این است که هر عنوان، اطلاعات اضافی درباره موضوع وبلاگ‌نویسی شما ارائه دهد تا خوانندگان بتوانند به سرعت متن را مرور کنند و نکات اصلی مقاله را درک کنند.
با کمی آمادگی، حالا آماده هستید که نوشتن را شروع کنید.
۵. پیش‌نویس اول خود را طوری بنویسید که انگار که کسی آن را نمی‌خواند
کلید نوشتن پیش‌نویس اول این است که شروع به نوشتن کنید، حتی اگر فکر می‌کنید نوشته‌تان کامل نیست. همان‌طور که جودی پیکولت می‌گوید: «همیشه می‌توان یک صفحه بد را ویرایش کرد، اما نمی‌توانید صفحه خالی را ویرایش کنید.» تلاش برای رسیدن به کمال در پیش‌نویس اول می‌تواند به راحتی منجر به «بن‌بست نویسندگی» شود، زیرا ممکن است روی یک جمله یا ایده گیر کنید و نتوانید ادامه دهید. مطمئن باشید که فرصت ویرایش کردن نوشته‌تان بعداً فرا خواهد رسید. در حال حاضر، مهم‌ترین چیز این است که پیش‌نویس اولیه را کامل کنید.
البته، پیدا کردن حالت ذهنی مناسب برای شروع نوشتن همیشه آسان نیست. خوشبختانه، چند روش مفید وجود دارد که می‌توانید آن‌ها را امتحان کنید.
پروژه خود را به اهداف کوچکتر تقسیم کنید
گاهی اوقات، هدف نهایی نوشتن، مثلاً نوشتن یک کتاب یا مقاله، بسیار بزرگ و پیچیده به نظر می‌رسد و همین موضوع می‌تواند باعث شود که انگیزه‌تان را از دست بدهید. اگر این اتفاق برای شما می‌افتد، پروژه خود را به اهداف کوچکتر و قابل‌دسترسی‌تر تقسیم کنید. طرح کلی به شما کمک می‌کند تا پروژه را به بخش‌های کوچکتر تقسیم کنید و به تدریج هر بخش را تکمیل کنید.
علاوه بر این، می‌توانید این اهداف کوچک را به عنوان تمرین‌های روزانه نوشتن در نظر بگیرید تا بتوانید مهارت‌های نوشتن خود را به مرور زمان بهبود بخشید.
از تکنیک پومودورو استفاده کنید
همه ما تجربه این را داشته‌ایم که در حین نوشتن، یک اعلان ایمیل یا یک خبر ناگهانی حواسمان را پرت کند. نوشتن نیاز به تمرکز مداوم دارد و هرگونه قطع شدن این تمرکز می‌تواند روند نوشتن را مختل کند. اگر شما هم با این مشکل مواجه هستید، تکنیک پومودورو می‌تواند به شما کمک کند.
در این روش، شما به مدت 25 دقیقه بدون هیچ وقفه‌ای روی نوشتن تمرکز می‌کنید و سپس چند دقیقه استراحت می‌کنید. با استفاده از این تکنیک، می‌توانید تمرکز خود را افزایش داده و کار نوشتن خود را به طور موثر به پایان برسانید.
۶. با هر ابزاری که در دسترس دارید، نوشته خود را ویرایش و بازنویسی کنید.
در نهایت، یادگیری خوب نوشتن تا حد زیادی به توانایی ویرایش بستگی دارد. هیچ پیش‌نویسی، حتی اگر نوشته‌ی یک نویسنده‌ی حرفه‌ای باشد، آماده‌ی انتشار نیست. معمولاً در هر متنی، اشتباهات دستوری، ناسازگاری‌ها، عبارات مبهم و جملاتی که روان نیستند وجود دارد. چندین دوره‌ی ویرایش و بازنویسی به شما کمک می‌کند تا نوشته‌ی خود را بهبود بخشیده و افکارتان را دقیق‌تر منتقل کنید.
علاوه بر بررسی املا و نشانه‌گذاری، هنگام ویرایش به موارد زیر نیز توجه کنید:
- ساختار و انسجام متن: آیا مطالب به ترتیب منطقی چیده شده‌اند؟ آیا ارتباط بین پاراگراف‌ها مشخص است؟
- استفاده از جمله‌های فعال: آیا بیشتر جملات به صورت فعال نوشته شده‌اند؟ استفاده‌ی بیش از حد از جمله‌های مجهول، متن را سنگین و پیچیده می‌کند.
- طول جملات: آیا جملات شما متنوع هستند؟ جملات بسیار بلند ممکن است خواننده را خسته کنند.
